Eindelijk baby's

Lieve allemaal!

Weer even een (lekker lange) update van ons, want we hebben wat in te halen. Inmiddels zijn we al 10 dagen in Lubwe en het gaat goed met ons! De eerste dagen waren zwaar, we waren moe van alle nieuwe indrukken, de zware en warme busreis van 10 uren en moesten wennen aan het leven hier. Nu gaat dat beter!

Onze eerste week
De eerste week in het ziekenhuis was rustig, maar interessant. We hebben dagdiensten gedaan van 8 uur tot 16 uur en konden op deze manier het ziekenhuis en werkwijzen leren kennen. De verlosafdeling bestaat uit een ruimte met 4 ijzeren bedden naast elkaar, met gordijntjes ertussen. Er staat één reanimatietafel, die alleen warmte kan geven, geen zuurstof of andere apparatuur. Ook is er een postnatal-ward, hier liggen de pas bevallen vrouwen, een zaaltje met 10 simpele bedden. In de eerste week kwamen er een paar interessante cases voorbij van zwangere vrouwen en mochten we allemaal mee met een baby'tje voor vaccinaties verderop in het ziekenhuis. Verder een rustige week, met vooral veel nieuwe indrukken waar we, voor zover mogelijk, rustig aan konden wennen.

Vrijdag 23 december: shop till you dr... can't fit in the car
Afgelopen vrijdag zijn we naar Mansa geweest. Een wat grotere stad, zo'n 2 uren rijden vanaf Lubwe. De trip was bedoeld om zakken donorbloed uit het grotere ziekenhuis daar op te halen en voor ons zodat wij konden gaan pinnen en inkopen konden doen, hier in Lubwe is dat namelijk niet echt mogelijk. Drie nonnen besloten gebruik te maken van dit tripje en gingen ook mee om inkopen te doen. Daarbij nog een andere special guest: een koe. Er gingen drie zakken koe mee op het dak, met poten er uit stekend, deze zou dan in Mansa in stukken gesneden worden en dan weer mee terug genomen worden, hier in Lubwe is namelijk geen snijmachine, ideaal dus...
In Mansa bleek een shoprite (supermarkt) waar we prima geslaagd zijn. Een voorraad eten, flessen drinkwater en chocopasta, joepieee! Nog even naar de simkaarten winkel, en we kunnen weer gaan... dachten we. We bleken nog laaaang niet klaar te zijn in de stad en reden eerst door naar een markt. Wij hadden niks meer nodig maar besloten toch mee te gaan met de nonnen, for the real Africa experience, you know? Een goede keuze, al zeggen we het zelf. We hebben onze ogen uitgekeken... een echt Afrikaanse markt waar van alles te koop is. Gedroogde wormen, bergen gedroogde sardientjes waar de vliegen omheen cirkelden (ruik je het al?) en bergen tweedehands schoenen waarvan je zelf het juiste paar bij elkaar moet zoeken, tot allerlei andere voedingsmiddelen en levende kippen. Het was fijn om met de nonnen te zijn, zij konden ons wegwijs maken en we werden we niet door alle verkopers aangesproken. We hebben alle drie een Chitenge gekocht, een Afrikaanse omslagdoek waar elke vrouw hier mee loopt. Ondanks dat de auto vol begon te raken en wij al aardig krap zaten, was de markt niet de laatste bestemming. We reden nog door naar het ziekenhuis, daar haalden we bloed op en pikten we een moeder+kindje op die mee konden reizen naar Lubwe. Vervolgens zijn we nog zo'n 1.5uur lang kriskras door Mansa gereden langs allerlei winkeltjes voor de nonnen. Er kwam geen einde aan en de auto werd voller en voller. Onze koe lag inmiddels al de hele reis in de bloedhete auto, in stukken weliswaar, en was een beetje door zijn zak heen gaan lekken... iel!?!!? Uiteindelijk pastte het allemaal maar net op de terugweg en zaten we, acht uren later, weer 2 uren lang lekker warm als haringen in een ton, maar wel weer mooie ervaringen rijker.

Zaterdag 24 december, weekend en kerstavond!
We hebben lekker uitgeslapen en bijgekomen van de volle dag daarvoor. 's Avonds hebben we ons mooi aangekleed, opgemaakt, Anne ons haar laten invlechten: klaar voor de kerkdienst! Dat was een mooie belevenis, de dienst duurde zo'n 3 uur en bestond uit veel zang en dans. Vrolijke liederen die iedereen meezingt terwijl ze allemaal staan te dansen, kippenvel! Het kerstverhaal werd nagespeeld in de kerk in de lokale taal Bemba. Naast Lotte zat een vriendelijke Afrikaanse jongen die zo nu en dan even in het Engels vertelde wat er gebeurde, zo leuk! Er zitten ook allemaal vrouwen met baby'tjes in de kerk, in een doek op hun rug of borst gebonden, maar je hoort ze nooit, allemaal heerlijk tevreden. Na de kerkdienst werden we nog door de nonnen gewezen op de kerkdienst van de volgende dag: die zou ook mooi zijn, er zouden kinderen worden gedoopt. We besloten de wekker te zetten, en ook daar naartoe te gaan.

Zondag 25 december: 1e (en enige) kerstdag!
Zoals beloofd zaten we 's ochtends om 9 uur weer klaar in de kerk. De dienst leek veel op die van de avond ervoor, behalve het doopritueel. Dit was erg bijzonder om mee te maken, er werden wel 40 kinderen gedoopt die op de arm van hun moeder van voor tot achter in het middenpad van de kerk zaten. Het doopritueel duurde alles bij elkaar zo'n 2 uren, best lang als je er niets van verstaat, maar genoeg te zien. Vlak voor het einde van de kerkdienst werden gasten naar voren geroepen om welkom geheten te worden in de kerk: all eyes on us. Wij naar voren, Jorien stelde ons voor en ze klapten voor ons als welkom. Even schrikken voor ons, maar wel een heel mooi gebaar. Na 4 uren was de hele dienst afgelopen. De rest van de dag hebben we rustig aan gedaan en 's avonds genoten van het door Jorien gemaakte kerstdiner: aardappelen met ui en tomaat, heerlijk! Dat klinkt misschien gek, maar waar je in Nederland jezelf uit zou lachen om je ontzettend niet-originele etenskeuze van iedere dag, geniet je hier echt van elke hap. Na het eten hebben we spelletjes gedaan en kerstcadeautjes uitgepakt, die hadden we uit Nederland voor elkaar meegenomen. Met Anne's kerstlampjes, Lotte's kerstboom en het stalletje van Lotte's opa en oma, was het een erg gezellige, toch nog een beetje kerstige kerst!

Maandag 26 december: EINDELIJK BEVALLINGEN !
Het was weer maandag, tijd om weer aan de slag te gaan in het ziekenhuis. Toen we binnenkwamen lag er een klein baby'tje met een schisis (gespleten lip, kaak en gehemelte, in dit geval) op de warmtetafel. Er gaan dan meteen vragen door je heen: kan zo'n baby hier wel voeding krijgen? Kan het hier geopereerd worden? Na dit te vragen bleek de prognose voor deze baby gelukkig goed. Er is in Zambia een speciaal 'centrum' waar dit soort baby's geopereerd worden, gelukkig maar.

Op de labour ward lag ook een jong meisje die in partu (aan het bevallen) was. Zij was eerder op haar 15e bevallen d.m.v. een keizersnede. Lotte toucheerde haar, 4 centimeter ontsluiting en het hoofdje nog hoog. Een halfuur later toucheerde de verloskunde haar nog en voelde 6 cm en ook een hoogstaand hoofd. Toen werd, voor ons gevoel, in een split-second besloten dat dit weer een keizersnede moest worden vanwege een wanverhouding tussen bekken van de moeder en het hoofdje van de baby. Waar deze beslissing zo snel vandaan kwam, begrepen we niet helemaal, maar Jorien en Anne gingen meehelpen de vrouw klaar te maken voor de keizersnede en Lotte ging in overleg met de dokter of we de keizersnede mochten bijwonen. Dat mocht, mits ze aan scrubs (OK-pakken) kon komen om te dragen. Deze bleken allemaal nog vies, omdat er vanwege stroom uitval niet gewassen kon worden, domper!!

De vrouw lag inmiddels klaar om meegenomen te worden naar O.K., met hevige weeën en reflectoire persdrang. Waar wij in Nederland misschien toch nog even getoucheerd hadden om te checken of ze niet stiekem toch volledige ontsluiting had, stond hier het besluit vast: op naar de OK. Anne gooide nog een keer haar charmes in de strijd, of we er écht niet bij mochten zijn, al was het maar om te kunnen kijken... en het werkte! We kregen bij elkaar geraapte pakken aan, t-shirts op ons hoofd gebonden bij gebrek aan mutsjes en een mondkapje voor: ready to go! De keizersnede was erg indrukwekkend en heeeel anders dan in Nederland. Er werd nauwelijks naar de patiënte omgekeken, alleen maar focus op het klaarmaken van de spullen. Uiteindelijk werd de vrouw met ketamine onder algehele narcose gebracht en kon de operatie beginnen. Het eerste verschil was meteen helder: een verticale snede, van boven naar onder dus. In Nederland gebeurt dit eigenlijk altijd horizontaal, in de bikinilijn. Deze vrouw had haar vorige keizersnede ook op deze manier gehad, dus dit moest nu dan weer. Met flink geweld omdat de dokter moeite had de baby te pakken te krijgen, werd er uiteindelijk een jongetje geboren, hij deed het goed. De verloskundige die mee was zorgde voor hem en nam hem mee terug naar de labour ward. Wij bleven staan kijken bij het hechten, dit duurde bijna een uur! De dokter had veel moeite alles weer goed te krijgen door het litteken van de vorige operatie. Wel heel interessant voor ons! Tijdens de operatie en het hechten leek de vrouw af en toe even bij kennis te zijn... ze trok haar knieën op of begon met haar handen de dokter weg te duwen... een heftig gezicht. Toen we er later naar vroegen vertelde de dokter dat dit kwam doordat de operatie lang duurde, ze zou zich hier later niets meer van herinneren.

Na de lunch thuis zijn we weer teruggegaan naar de labour ward. We zijn even langs de dokter gelopen en hebben hem de instrumenten die Anne meegenomen had aan hem gegeven. Hij was er erg blij mee! Ook hebben we met hem gepraat over hoe hij het werken hier ervaart. Hij werkt hier nu bijna een jaar als enige dokter en vindt het best zwaar om in deze omstandigheden te werken. Een interessant gesprek waarin dingen naar voren kwamen waar we nog niet eerder op deze manier bij stil hadden gestaan, domweg omdat je er in Nederland vaak niet bij stil hoeft te staan.

Toen we terugkwamen op de labour ward bleken twee vrouwen vrij gelijk op te gaan en waarschijnlijk beide spoedig te gaan bevallen. Anne moest bij een mevrouw blijven, zij had al volledige ontsluiting en was al vaker bevallen, dit kan dan snel gaan. Ondertussen bleek de andere vrouw ook heel snel te gaan en zou Jorien daar naartoe, zij moest van de verloskundige even medicijnen opzuigen en Lotte dacht intussen: laat ik handschoenen aandoen, dan kan ik altijd ergens helpen als dit nodig is. Toen ze ze net aan had gooide de vrouw haar doek af en zagen we het hoofdje al tussen haar benen. Lotte was de enige met handschoenen aan dus die heeft de baby verder geboren laten worden. De baby deed het goed! Alles na de geboorte gebeurde ineens heel snel, waar we in Nederland na de bevalling ongeveer een uur de tijd nemen om de placenta geboren te laten worden, eventueel te hechten en de moeder weer even te laten bijkomen, gebeurt dit alles hier in zo'n 5 minuten. We stonden perplex. Jorien moest meteen de baby meenemen om te wegen en aan te kleden, ondertussen was de placenta ook geboren, werden de vieze doeken onder de vrouw weggehaald, kreeg ze een broekje aan en een nieuwe doek en lag ze weer 'gewassen en gestreken' in bed. Bizar, wat een haast. 

Op dat moment leek de bevalling van de andere vrouw toch nog even op zich te laten wachten, maar na de dienstoverdracht bleek zij toch ook nog te gaan bevallen! Ook dit ging ineens razendsnel, helaas zo snel dat Anne net te laat was om de geboorte te begeleiden. Ook deze baby deed het goed bij de geboorte en ook hier volgde weer het snelle ritueel van wegen, aankleden en opruimen. Echt een groot verschil met hoe wij dit doen, maar daar kwamen we uiteindelijk voor, dus ergens is dit ook interessant voor ons.

Ook de hele ervaring voor de vrouw is hier zo anders. De euforie en blijdschap die wij in Nederland zien bij geboortes, is hier echt ver te zoeken. Kinderen krijgen is hier lang zo leuk niet, eerder een grote zorg. De kerk verbiedt anticonceptie en dit ziekenhuis (opgericht vanuit de kerk) verstrekt deze ook niet. Dit is in principe natuurlijk een geloofskwestie, en dat moet gerespecteerd worden. Hier gebeurt het alleen wel dat vrouwen dan met een 13e zwangerschap komen, hun baarmoeder scheurt omdat ie al zo vaak opgerekt is en moeder en kind hieraan overlijden. Anticonceptie zou hier dus levens redden. Veel van deze 13 kinderen leven trouwens niet meer. Die zijn al overleden aan ondervoeding. De cultuur is hier zo dat mannen zich willen voortplanten. Wanneer dit bij hun eigen vrouw niet lukt (vanwege natuurlijke redenen of bijvoorbeeld anticonceptie) dan zoekt hij dit bij een andere vrouw. Schrijnende dingen, die echt hard binnenkomen.

Na deze drukke dag met weer veel indrukken en onze eerste drie baby's, doken we lekker ons bedje in om uit te gaan slapen! We hadden van de dokter het advies gekregen om nachtdiensten te gaan doen, omdat we in de afgelopen week zoveel bevallingen waren misgelopen die in de nacht hadden plaatsgevonden. We zouden de volgende dag dus overdag vrij zijn en 's avonds in de nacht weer beginnen.

Dinsdag 27 december: de 4e baby!
We hadden lekker uitgeslapen. In de middag zijn we nog een stukje door Lubwe gelopen en kwamen we allemaal mooie gebouwen tegen, waaronder een oud vervallen schooltje. Flink wat mooie foto's kunnen maken!

In de avond vertrokken we naar het ziekenhuis voor de nachtdienst. Bij binnenkomst lag er onder de warmtelamp een heel klein baby'tje (1,5kg), heel zwak en heel geel. De moeder was afgelopen zaterdag thuis en te vroeg bevallen. Het baby'tje kon slecht drinken, had nu een hoge temperatuur en daarom waren ze nu hierheen gekomen. De verloskundige van de nachtdienst vertelde dat ze hier niet veel konden doen voor de baby. De vrouw had eigenlijk eerder naar het ziekenhuis moeten komen en ze hebben hier te weinig middelen om goede hulp te verlenen. De baby wordt waarschijnlijk de volgende dag overgeplaatst naar het grotere ziekenhuis in Mansa (als de baby dat redt), waar betere middelen zijn en een couveuse. Heftig! Dit baby'tje had het in Nederland gered, hier is dat nog erg onzeker.

Er lag ook weer een vrouw met weeën, zij had 6 cm toen wij binnenkwamen. De verloskundige verwachtte dat hier ook een kleine baby in zou zitten, misschien wel zo klein als de baby hierboven. Dan zou er een probleem ontstaan, twee van die kleintjes met maar één speciale tafel voor hulpverlening... erg spannend! Uiteindelijk had de vrouw volledige ontsluiting en kon ze gaan persen, Jorien begeleidde de bevalling en het vorderde heel goed! Waar we in Nederland, bij een eerste kind, de vrouw maximaal 2 uren laten persen, begon de verloskundige hier na twee persweeën al ongeduldig te raken. Hij zei zelfs: 'deze dokters staan op u te wachten hoor' wijzend naar ons. Wat een andere wereld is dit. De baby werd geboren en deed het goed en woog gelukkig 2,5 kilo! Wederom een snel weeg- en aankleedmoment en de placenta eruit. De vrouw moest worden gehecht, dit gebeurt hier zonder verdoving. De uitleg hierachter is dat de vrouwen juist 'gaan huilen' en pijn hebben van de verdoving, dus kan je maar beter snel hechten, dan heeft ze minder pijn. De vrouwen geven hier overigens geen kik, te knap voor woorden.

Na deze bevalling mochten we naar huis. Er leek niet veel meer te gebeuren in de rest van de nacht en dus hebben we een lekker nachtje kunnen slapen!

Zo is er dus al heel veel gebeurd in de afgelopen 10 dagen! Hopelijk was/is het leuk om de ervaringen te lezen. Net als wij zullen jullie misschien versteld staan van wat er hier gebeurt en wat wij meemaken en omschrijven in bovenstaande blog. Wij zien hier dat de zorgverleners hun best doen om het zo goed mogelijk te maken voor de patiënten. De verloskundigen zijn goed opgeleid en weten wat zij doen. Dat het anders is dan bij ons, is een feit, maar dat heeft met zoveel omliggende zaken te maken dat we daar geen mening aan kunnen verbinden. Dit is hoe ze het doen in Afrika, met de schaarse middelen die er zijn, en dat doen ze goed.
 
Los van het ziekenhuis, is het leven in ons huis ook erg anders dan we thuis gewend zijn. De stroom begeeft het vaak, soms eten we dus brood in de avond omdat een warme maaltijd niet lukt zonder fornuis. Afwassen is ook niet altijd meteen mogelijk (he vervelend...) omdat daar ook warm water voor nodig is.

Douchen is ook een ervaring op zich. We hebben een kraan, zonder stang en douchekop, waar een flutstraaltje koud water uit loopt. Het meest praktische is om je hoofd in een teil water te doen, haren in te zepen en daarna met een plastic flesje vanuit die teil water scheppen om je haar uit te spoelen. Wassen kan met je washand. Een sterk staaltje improviseren dus. En toch voel je je herboren na zo'n 'douche'.

Het went dus allemaal steeds meer. We vermaken ons verder prima, het is heerlijk weer, we lezen veel en doen spelletjes en hebben het nog altijd erg leuk met zijn drietjes: niet geheel onbelangrijk.

Wat ons onderzoek betreft hebben we al gegevens van de afgelopen 100 bevallingen verzameld en een interview afgenomen met een verloskundige! Mooi op schema dus, gaat goedkomen.

Tot de volgende update weer!

Liefs,
Anne, Jorien & Lotte